De Constitutionele Revolutie van 1905-1911; een periode van onrust en verandering in het Perzische Rijk

De Constitutionele Revolutie van 1905-1911; een periode van onrust en verandering in het Perzische Rijk

Het einde van de 19e eeuw was een tijd van grote transformaties voor Iran, toen nog bekend als Perzië. De traditionele machtstructuur werd geconfronteerd met de opkomst van nieuwe ideeën over democratie en individualisme, die vanuit Europa waren overgewaaid. Deze intellectuele fermentatie kwam samen met groeiende sociale onvrede, met name onder middenklassen en kooplieden, die zich gefrustreerd voelden door de absolute macht van de Qajar-monarchie.

In dit tumultueuze klimaat ontstond een figuur die geschiedenis zou schrijven: Mirza Malkom Khan. Deze hervormingsgezinde politicus, diplomaat en intellectueel was een fervent voorstander van modernisering en constitutionele beperkingen op de macht van de sjah. Hij wordt beschouwd als een pionier van de Iraanse grondwettenbeweging, die leidde tot de eerste Iraanse constitutie in 1906.

De Rol van Mirza Malkom Khan in de Constitutionele Revolutie

Malkom Khans ideeën waren gebaseerd op zijn ervaringen in Europa, waar hij als diplomaat had gediend. Hij was diep onder de indruk van de constitutionele monarchieën en parlementaire democratieën die daar bestonden. Hij geloofde dat Iran een soortgelijke weg kon inslaan om zich te moderniseren en van achterlijke feudaliteit af te komen.

Zijn ideeën vonden gretig aftrek bij een deel van de Perzische bevolking, met name onder intellectuelen, kooplieden en religieuze leiders die zich bekommerden over de sociale rechtvaardigheid.

  • De oprichting van de “Constitutional Party”: In 1905 richtte Malkom Khan samen met andere vooruitstrevende figuren de “Constitutional Party” op, een politieke partij die streefde naar een constitutionele monarchie met een parlement dat de wetten zou maken.

  • De rol in de eerste grondwet van Iran: In 1906 werd dankzij de inspanningen van Malkom Khan en zijn medestanders de eerste Iraanse grondwet aangenomen. Deze grondwet stelde een parlement in met gekozen vertegenwoordigers en beperkte de macht van de sjah.

  • Het “Tobacco Concession”-debacle: Malkom Khan speelde een cruciale rol bij de onderhandelingen over de “Tobacco Concession” van 1890, waarin het Britse bedrijf Imperial Tobacco Monopoly exclusieve rechten kreeg op de productie en verkoop van tabak in Iran. Hij wist de concessie te stoppen dankzij massaal protest en diplomatieke druk, wat een grote overwinning was voor de Iraanse nationalisten.

De Constitutionele Revolutie: een periode van zowel succes als tegenslag

De eerste constitutionele periode in Iran (1906-1911) kenmerkte zich door zowel successen als tegenslagen. De nieuwe grondwet bracht enige mate van democratische hervorming, maar de macht van de sjah en conservatieve krachten bleven aanzienlijk.

Tabel 1: Overzicht van belangrijke gebeurtenissen tijdens de Constitutionele Revolutie

Jaar Gebeurtenis Betekenis
1905 Begin van de “Constitutional Revolution” Eerste protesten tegen de absolute macht van de sjah.
1906 Aanneming van de eerste Iraanse grondwet Introductie van een parlement en beperking van de macht van de sjah.
1907-1909 Burgeroorlog tussen constitutionele en anti-constitutionele krachten Een periode van intense geweld en politieke instabiliteit.
1909 Bombardement op het parlement door Russische troepen

Het bombardement op de grondwetgevende vergadering door Russische troepen in 1909 markeerde een keerpunt in de revolutionaire periode. De revolutie werd onderdrukt, en de sjah keerde terug naar absolutisme. De constitutionele principes werden gereduceerd tot een lege schil.

De erfenis van Mirza Malkom Khan

Ondanks het feit dat de eerste constitutionele periode in Iran abrupt eindigde, blijft de rol van Mirza Malkom Khan van groot belang. Hij wordt beschouwd als een pionier van de democratie en nationalisme in Iran. Zijn ideeën over constitutionele hervorming en sociale rechtvaardigheid inspireerden latere generaties Iraanse revolutionairen en politici.

De Constitutionele Revolutie van 1905-1911 was een belangrijke stap in de lange weg die Iran aflegde om zich te ontwikkelen tot een moderne staat. Het liet een blijvende indruk achter op de politieke cultuur van het land, en zette de toon voor toekomstige hervormingsbewegingen.